Doğum kontrol hapları (oral kontraseptifler), gebeliği önlemek için hormonların kullanıldığı doğum kontrol yöntemleridir. İlaçların içindeki sentetik kadınlık hormonları, kadınların doğal hormon düzeylerini değiştirerek her ay yumurtalıklardan yumurta salınımını engeller. Serviksten daha az mukus salgısı olur, böylece spermler kolaylıkla rahim içine giremez. Ek olarak, rahim içi dokusu incelir bu nedenle döllenmiş yumurtanın rahim içinde kalması zorlaşır.
En sık kullanılan haplar “kombine” haplardır. Bunlar sentetik iki hormon içerirler; östrojen ve progesteron. Sadece progesteron içeren haplar da vardır (mini-pill), ancak etkinlikleri daha azdır.
Haplar nasıl kullanılır?
Kombine haplar genellikle 21 haplık paketler halinde bulunur. 28 hap içeren paketleri de vardır. Siz ve doktorunuz tarafından hangisinin size uygun olduğuna karar verilir. Doktorunuz size, ya adetinizden sonraki ilk Pazar günü ya da adetinizin ilk günü hapa başlamanızı, sizin de tercihinize göre önerecektir. Eğer 21 haplık bir paket kullanıyorsanız; 3 hafta, günde 1 hap alınacak, 7 gün ara verilecek, tekrar yeni bir pakete başlanacaktır. Eğer 28 haplık paket kullanıyorsanız; 4 hafta boyunca her gün bir hap alınacak, daha sonra ara vermeden ikinci pakete başlanacaktır. Son yedi hap, doğum kontrol amaçlı değildir. Sadece size her gün ilaç içme alışkanlığı kazandırmak içindir. Hapları her gün aynı saatte almaya çalışmak önemlidir. Adetiniz genellikle son hormon içeren haptan sonra başlayacaktır. Bazı antibiyotikler doğum kontrol haplarının vücudunuzda çalışmasını etkileyebilir. Eğer antibiyotik alıyorsanız doktorunuza söyleyin. Antibiyotik kullanırken ek bir doğum kontrol yöntemine ihtiyaç duyabilirsiniz.
Eğer hap almayı unutursam ne olur?
Eğer hap almayı unutursanız düzensiz adet kanaması görebilir ve gebe kalabilirsiniz. Eğer bir hap almayı unutursanız, hatırladığınız anda hapı içmelisiniz ve bir sonraki hapı her zamanki saatinde almalısınız. Arka arkaya iki hap almayı unutursanız, iki gün, günde iki hap içip daha sonra günde bir hapla devam ediniz. Eğer üç veya daha fazla gün hap almayı unuttuysanız, hapları kesiniz ve bir sonraki adet dönemine kadar başka bir doğum kontrol yöntemi uygulayınız. Beklediğiniz günde adet görmezseniz, doktorunuza danışınız. Eğer iki veya daha çok hap almayı unuttuysanız ve adet döneminiz geçtiyse hamile kalmış olabilirsiniz. İlaçlarınızı kesiniz ve gebe olmadığınızdan emin oluncaya kadar başka bir doğum kontrol yöntemi uygulayınız.
Çocuk sahibi olduktan sonra ne zaman doğum kontrol haplarına başlayabilirim?
Eğer bebeğinizi emziriyorsanız, emzirmeniz düzene girene kadar doğum kontrol hapları kullanmamalısınız. Bu doğumdan sonra ortalama 4 – 6 hafta alır .Daha sonra düşük dozlu bir hap veya sadece progesteron içeren hapları kullanmak mümkündür. Doktorunuzla haplara ne zaman başlayabileceğinizi konuşun. Emzirme kesin bir korunma yöntemi değildir, bu nedenle doğum kontrol haplarına başlayıncaya kadar başka bir doğum kontrol yöntemi uygulanmalıdır. Bu dönemde kondom veya spermisidler kullanılabilir.
Faydaları nedir?
En önemli faydası etkili bir doğum kontrol yöntemi olması ve seks hayatınızı kesintiye uğratmamasıdır. Doğum kontrol hapları; rahim ve yumurtalık kanseri, yumurtalık kistleri, romatoit artrit ve dış(tubal) gebelik risklerini azaltır. Aynı zamanda adetleriniz düzenli, daha hafif ve ağrısız geçer. Genellikle, doğum kontrol haplarına başlamadan önce jinekolojik bir problemi olmayan kadınlar, kullanım süresine bağlı olmaksızın hapları bıraktıktan sonra gebe kalmakta bir zorluk yaşamamaktadırlar. Haplara bağlı özel bir problem yaşanmadığı sürece, haplara ara vermenin bir avantajı yoktur. Gebe kalmaya karar verdiğiniz zaman, hapları bıraktıktan sonra en az iki adet dönemi geçmesine kadar beklemeniz önerilmektedir.
Dezavantajları nedir?
Doğum kontrol hapları kullanmanın bir dezavantajı, her gün alınmalarının gerekliliğidir. Doğum kontrol hapları kullanırken şu problemlerle karşılaşabilirsiniz:
Başladıktan sonra ilk birkaç ay düzensiz kanamalar
Bulantı-kusma
Kilo alımı
Göğüslerde şişlik
İştah artması
Depresyon
Baş ağrısı
Adet miktarının azalması veya olmaması
Kan basıncında artış
Uyuşukluk
Doğum kontrol hapı kullanıp sigara içen kadınların, özellikle 35 yaş üzerinde, kalp hastalığı ve kan pıhtılaşması gibi ciddi problem riskleri artmıştır. Kalp hastalığı kalp krizine neden olabilir. Kan pıhtılaşması, bacak ağrısı, şişlik veya göğüs ağrısına neden olabilir. Hapları almaya başladıktan 3 ay sonra kan basıncınızı kontrol ettiriniz. Eğer doğum kontrol hapları kullanıyorsanız, sigara içmemelisiniz. Doğum kontrol hapları, AİDS gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. AIDS’den korunmanın tek güvenli yolu lateks kondomlardır.
